Obowiązujące przepisy prawa cywilnego przewidują możliwość sporządzenia ostatniej woli w sposób szczególny – ze względu na okoliczności.
W sytuacji, gdy istnieje realna obawa rychłej śmierci spadkodawcy i nie ma jednocześnie możliwości dochowania zwykłej formy testamentu (jest to niemożliwe bądź bardzo utrudnione), dopuszczalne jest sporządzenie testamentu w formie ustnej, w obecności co najmniej trzech świadków. Możliwość taką przewiduje art. 952 kc.
Tak sporządzony testament powinien być następnie potwierdzony w ten sposób, że jeden ze świadków (ewentualnie osoba trzecia) w ciągu roku od dnia złożenia oświadczenia - spisze oświadczenie spadkodawcy z podaniem daty i miejsca złożenia oświadczenia oraz daty i miejsca sporządzenia pisma, następnie pismo to powinno zostać podpisane przez wszystkich świadków (a więc minimum trzech) bądź przez spadkodawcę i dwóch świadków.
W przypadku, gdy nie doszło do stwierdzenia treści testamentu szczególnego w opisany wyżej sposób dopuszczalne jest złożenie zgodnych zeznań świadków przed sądem, w terminie sześciu miesięcy – licząc od momentu otwarcia spadku (czyli od śmierci spadkodawcy).
Inną formą testamentu szczególnego jest tzw. testament podróżny. Istota tego typu testamentu polega na tym, że spadkodawca oświadcza swoją wole dowódcy (bądź jego zastępcy) statku morskiego albo powietrznego w obecności dwóch świadków. Ostatnia wola spadkodawcy jest następnie spisana przez dowódcę (bądź jego zastępcę), odczytana i podpisana.
Warto podkreślić, że sporządzony w takiej formie testament traci swoją moc prawną po upływie sześciu miesięcy od ustania okoliczności szczególnych, które uzasadniały sporządzenie testamentu w formie szczególnej. Przy czym nie dotyczy to sytuacji, gdy spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu (art. 955 kc).
