Kto może się ubiegać o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawach cywilnych?

Obowiązujące w naszym Kraju przepisy prawne dotyczące tego kto, kiedy, jak i dlaczego może występować na drogę postępowania sądowego, są uregulowane tak by w zasadzie każdemu, kto czuje się pokrzywdzony, umożliwić dochodzenie swoich praw przed sądem.

Na drodze postępowania cywilnego można dochodzić np odszkodowania, zadośćuczynienia,  wynagrodzenia, czy też po prostu stwierdzenia przez sąd, że jakieś konkretne uprawnienie czy prawo, w świetle obowiązujących przepisów nam przysługuje. Właściwie zawsze możemy zwrócić się do sądu aby ten rozstrzygnął dany problem, licząc na jego fachowość, a w konsekwencji  sprawiedliwe rozstrzygnięcie.

Jest jednak pewien istotny aspekt, który każdy z nas musi wziąć pod uwagę, jeżeli zamierza wystąpić na drogę postępowania sądowego, a mianowicie koszty, które będziemy musieli ponieść. Koszty postępowań sądowych są w naszym kraju dosyć zróżnicowane i zasadniczo zależą od rodzaju sprawy. Nie zawsze jesteśmy w stanie wyłożyć wymaganą sumę, dlatego też Ustawodawca wprowadził możliwość uzyskania częściowego a nawet całkowitego zwolnienia od kosztów

O zwolnienie od kosztów sądowych ubiegać może się osoba fizyczna, która wykaże, iż nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Oznacza to, że chcąc uzyskać takie zwolnienie musimy wystąpić do sądu z wnioskiem o zwolnienie od kosztów. Wprowadzony w tym celu został stosowny formularz urzędowy, który należy wypełnić zgodnie z zawartymi w nim instrukcjami i załączyć do ogólnego wniosku o zwolnienie. Formularz ten zawiera rubryki, które należy rzetelnie wypełnić, wpisując m.in. wysokość i źródło bądź źródła dochodu, stan majątkowy w tym posiadane nieruchomości czy przedmioty przedstawiające znaczą wartość majątkową, a także dane o osobach będących na utrzymaniu wnioskodawcy. Taki formularz wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów należy złożyć do sądu jednocześnie z pozwem (lub wnioskiem).

Sąd zbada nasz wniosek o zwolnienie i jeśli uzna, że zachodzą przesłanki do zastosowania zwolnienia wyda stosowne postanowienie, o którym zostaniemy powiadomieni. W przeciwnym razie, tj gdy sąd uzna, że zwolnienia nie należy zastosować, otrzymamy postanowienie odmowne, na które możemy wnieść zażalenie. Do tej pory osoba, która uzyskała nawet całkowite zwolnienie od kosztów, musiała uiścić opłatę podstawową w wysokości 30 zł. Od niedawna jednak obowiązek ten został zniesiony i obecnie osoba zwolniona całkowicie od kosztów sądowych nie ponosi także i tej opłaty.

Zwolnienie od kosztów rozciąga się również na ewentualne postępowanie odwoławcze.  

Pamiętajmy jednak, że zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia nas od ewentualnego obowiązku (jeżeli taki powstanie) zwrotu kosztów zastępstwa procesowego stronie przeciwnej.

Hanna Bukowska LL.M.