Obniżenie wysokości zasądzonych alimentów.

Pan Kowalski ma 8 letnią córkę. Trzy lata temu rozstał się z żoną. Żona pana Kowalskiego wystąpiła do sądu o zasądzenie na rzecz ich wspólnej, małoletniej córki alimentów. Badając stan faktyczny (wysokość miesięcznego dochodu pana Kowalskiego oraz wszelkie zobowiązania finansowe, które musi on ponosić) sąd przychylił się do żądania powódki i zobowiązał pana Kowalskiego do płacenia alimentów na rzecz dziecka w wysokości 500 zł miesięcznie. Parę miesięcy temu pan Kowalski stracił pracę i obecnie, pomimo intensywnych poszukiwań nowej, jedynym jego źródłem utrzymania jest zasiłek dla bezrobotnych. Nie jest zatem  w stanie płacić alimentów w zasądzonej wysokości i zastanawia się nad tym czy może ubiegać się o zmianę wysokości alimentów?

Obowiązujące przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego dokładnie regulują  problem dostarczania środków utrzymania i wychowania czyli kwestię tzw obowiązku alimentacyjnego. Obowiązek taki spoczywa m.in. na rodzicach wobec niesamodzielnych jeszcze dzieci. Zasadniczo polega on na systematycznym dostarczaniu dziecku umówionej bądź zasądzonej sumy pieniężnej. Zakres obowiązku alimentacyjnego zależy od  usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Taka konstrukcja przepisu oznacza, że sąd przed wydaniem wyroku zasądzającego alimenty w konkretnej wysokości powinien wyczerpująco zbadać stan faktyczny, czyli przeanalizować jakie są realne potrzeby osoby uprawnionej do alimentów (uwzględniając przy tym jej wiek, stan zdrowia, ewentualne dochody itd.) oraz jak wygląda sytuacja materialna tego kto te alimenty ma płacić. W praktyce zdarza się, tak jak w opisanym na wstępie przypadku, że sytuacja majątkowa każdej ze stron może się w okresie późniejszym w sposób istotny zmienić. W takiej sytuacji obowiązujące przepisy przewidują prawo do wystąpienia do sądu o zmianę wysokości alimentów zasądzonych już prawomocnym wyrokiem. Możliwość taka określona została w przepisach jako tzw zmiana stosunków (art. 138 k.r.o.).

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego  przez pojęcie ”stosunków” w tym wypadku należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu, a zatem np. zmiana możliwości zarobkowych zobowiązanego czy realnych potrzeb uprawnionego (Postanowienie  z dnia 19 lipca 1974 r. (II CO 9/74 niepubl.).

W przedstawionej sytuacji zobowiązany do alimentów pan Kowalski stracił pracę (nie ze swojej winy) i pomimo intensywnych lecz bezskutecznych poszukiwań nowej,  utrzymuje  się wyłączne z zasiłku dla bezrobotnych, którego wysokość jest niższa niż zasądzone alimenty. W związku z powyższym aktualne możliwości zarobkowe pana Kowalskiego  stanowią podstawę do wystąpienia do sądu z powództwem o obniżenie wysokości alimentów. Warto zaznaczyć jednak, że w tego typu sprawach bardzo wiele zależy od indywidualnej interpretacji sądu - co do realnych stosunków majątkowych zobowiązanego do alimentów i samego uprawnionego do nich.

Hanna Bukowska LL.M.