Użytkowanie wieczyste to jedna z prawnie uregulowanych form posiadania. Można ją określić mianem quasi-własności. Podobieństwo pomiędzy użytkowaniem wieczystym a klasyczną formą własności wynika również z faktu, że do użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.  Problematyka użytkowania wieczystego regulowana jest w artykułach 232 – 243 Kodeksu cywilnego.

W użytkowanie wieczyste osobom fizycznym oraz prawnym oddane mogą zostać grunty Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego (oraz ich związków).  

Specyfiki tej instytucji dowodzi również fakt, że jeżeli użytkownik wieczysty (osoba fizyczna bądź prawna) wzniesie na gruncie oddanym mu w takie użytkowanie budynki, budowle czy inne urządzenia, które są w trwały sposób połączone z gruntem, to stanowią one jego własność.

Użytkowanie wieczyste ustanawia się na okres 99 lat. W sytuacjach wyjątkowych (uzasadnionych celem gospodarczym użytkowanego gruntu) dopuszczalne jest ustanowienie użytkowania wieczystego na krótszy okres. Jednocześnie użytkowanie wieczyste nie może zostać jednak ustanowione na okres krótszy niż czterdzieści lat. Warto również podkreślić, że na pięć lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu użytkownik wieczysty może domagać się przedłużenia okresu użytkowania wieczystego na okres od 40 do maksymalnie 99 lat. Odmowa przedłużenia użytkowania wieczystego dopuszczalna jest wyłącznie ze względu na ważny interes społeczny.

Należy również wspomnieć, że użytkownik wieczysty z tytułu użytkowania uiszcza opłatę roczną.

Warto także podkreślić, iż możliwe jest rozwiązanie umowy wieczystego użytkowania przed upływem wskazanego terminu (w umowie), jeśli użytkownik wieczysty korzysta z gruntu w sposób sprzeczny z przeznaczeniem gruntu, które określone zostało w zawartej umowie, np. nie wzniósł określonych budynków czy urządzeń.

Na zakończenie warto jeszcze wspomnieć, ze roszczenia użytkownika wieczystego, a także roszczenia przeciwko niemu o naprawienie szkody przedawniają się z upływem trzech lat od momentu zwrotu gruntu.

Hanna Bukowska LL.M.