Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków pełni w praktyce bardzo ważną funkcję. Instytucja ta wprowadzona została przede wszystkim w celu ochrony interesu tego ze współmałżonków, który z różnych przyczyn (np. wychowywanie dzieci, wykonywanie innych obowiązków rodzinnych, czy też z przyczyn zdrowotnych) nie mógł pracować zawodowo i w ten sposób powiększać swojego majątku.
Fakt istnienia ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków nabiera praktycznego znaczenia dopiero w momencie ustania rozdzielności majątkowej. Wówczas należy bowiem zaktualizować i obliczyć dokładnie co stanowi dorobek każdego z małżonków, a także zastosować obowiązującą zasadę wyrównania dorobków. Zgodnie bowiem z treścią art. 513 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej”.
Taka regulacja oznacza, że dorobek nie dotyczy majątku wspólnego, lecz obejmuje oddzielnie majątek każdego z małżonków. Dorobkiem każdego ze współmałżonków jest zatem wzrost wartości jego majątku od momentu wejścia w życie umowy o rozdzielności, aż do momentu ustania tej rozdzielności… Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący.
Warto w tym miejscu również wspomnieć, że w umowie o ustanowieniu rozdzielności majątkowej, małżonkowie mogą wprowadzić zapis, że przedmioty nabyte jeszcze przed zawarciem umowy i wymienione w art. 33 pkt. 2,5,6,7 i 9, a także przedmioty nabyte w zamian za nie – będą podlegały również uwzględnieniu przy obliczaniu aktualnych dorobków stron.
Po ustaniu rozdzielności majątkowej ten z małżonków, którego dorobek okazał się mniejszy (niż dorobek drugiego ze współmałżonków) może domagać się wyrównania dorobków poprzez przeniesienie konkretnego prawa bądź też przez zapłatę (art. 514 § 1 kro). Jeżeli jednak strony nie dojdą w tej materii do porozumienia, wówczas pozostaje oddać sprawę pod rozstrzygnięcie sądu…