Przedawnienie roszczeń jest niezwykle istotną instytucją prawa cywilnego. W praktyce większość z nas, prędzej czy później styka się z tym problemem. Dlatego też warto w paru zdaniach przedstawić cel, zasady funkcjonowania oraz przesłanki wprowadzenia tej instytucji.

Przedawnienie zostało wprowadzone do systemu prawnego w celu uporządkowania, usystematyzowania i stabilizacji obrotu prawnego, a tym samym ochrony jego uczestników. W zasadzie można je sprowadzić do stwierdzenia, że umożliwia uchylenie się przed koniecznością spełnienia określonego roszczenia (żądania) w związku z upływem ściśle określonego czasu. W ten sposób skutecznej ochrony prawnej pozbawione się osoby (wierzyciele), które w związku z upływem czasu nie mogą już skutecznie dochodzić swoich roszczeń przeciwko dłużnikowi. Należy podkreślić, że przedawnienie roszczeń jest zatem jednocześnie skutecznym narzędziem ochrony dłużnika przed bezczynnym do tej pory wierzycielem (który z jakichkolwiek przyczyn zwlekał z dochodzeniem roszczeń). W ten sposób dłużnik może bowiem uchylić się od obowiązku spełnienia świadczenia (w praktyce często zdarzają się sytuacje, gdy dłużnik świadczenie spełnił, na skutek upływu czasu nie jest jednak w stanie tego skutecznie udowodnić). Terminy przedawnień są zróżnicowane, mogą rozciągać się na wiele lat bądź kończyć swój bieg już po jednym roku. Bieg przedawnienia rozpoczyna się w momencie, gdy roszczenie stanie się wymagalne (tzn. gdy możliwe jest skuteczne jego dochodzenie) np. roszczenie o zapłatę wierzytelności z faktury staje się wymagalna po wyznaczonym terminie płatności. Bieg przedawnienia przerywa natomiast podjęcie przez zainteresowaną osobę czynności w celu dochodzenia, ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia na drodze postępowania sądowego bądź przed organem powołanym do rozpoznawania spraw czy też egzekwowania roszczeń. Warto zaznaczyć, że przedawnienie jest zarzutem, tzn. aby można było się na nie skutecznie powołać należy podnieść zarzut przedawnienia, w przeciwnym razie postępowanie toczy się tak jakby przedawnienie jeszcze nie nastąpiło, tzn. sąd nigdy nie bierze problemu ewentualnego przedawnienia roszczenia z urzędu.

Na zakończenie warto zaznaczyć również, że przedawnienie dotyczy roszczeń cywilnoprawnych o charakterze majątkowym (nie przedawniają się natomiast roszczenia windykacyjne dotyczące nieruchomości).

Hanna Bukowska LL.M.