Prawo naturane a prawo stanowione

Drukuj

Prawo naturalne, to najogólniej mówiąc zbiór norm, których istnienie jest niezależne od treści i formuły prawa stanowionego przez człowieka (czyli tzw. prawa pozytywnego). Jego źródłem jest Bóg, ewentualnie Absolut bądź Natura Człowieka, opiera się na pojęciu dobra i wyraża podstawowe dla człowieka wartości, takie jak: prawo do życia, prawo do wolności i sprawiedliwości czy prawo dążenia człowieka do szczęścia. Rola prawa naturalnego jest, również współcześnie – pomimo potężnego rozwoju cywilizacyjnego - nie do przecenienia. Znaczenie prawa naturalnego związane jest bowiem z faktem, iż wynika ono z niezmiennego źródła (czyli woli samego Boga bądź Natury). Oznacza to jednocześnie, że prawo to jest niezależne od poglądów, sympatii, politycznego populizmu czy po prostu aktualnego „widzimisię” osób sprawujących w danym momencie władzę i obowiązuje całe społeczeństwo. Najogólniej mówiąc prawo naturalne powinno być zatem wzorem, inspiracją dla prawa stanowionego przez człowieka (przykładem innych, przeciwnych rozwiązań są np. tzw. nazistowskie Ustawy Norymberskie, które kwestionowały m.in. naturalne prawo każdego człowieka do życia, sprawiedliwości, równości czy własności itp.). Jednocześnie prawa opartego na samej naturze człowieka – nie można człowieka pozbawić (odebrać, znieść czy zlikwidować) ponieważ wpisane jest ono w sens natury człowieka i zawiera podstawowe, niezmienne i uniwersalne normy moralne…

Prawo stanowione (prawo pozytywne) natomiast jest w pewnym sensie prawem wtórnym w stosunku do lex naturalis. Jest to zbiór norm, których obowiązywanie wynika bowiem z aktualnej woli elit rządzących i służy realizowaniu konkretnego programu politycznego. Normy te ustanawiane są przez uprawnione organy władzy ustawodawczej. Prawo stanowione może być zatem dowolnie modyfikowane, uzupełniane czy uchylane – w zależności od aktualnego układu politycznego w państwie. Jednocześnie jednak – jak już wspomniano – prawo to nie powinno naruszać podstawowych norm moralnych, których źródłem jest właśnie prawo natury. Konflikty pojawiają się natomiast w momencie, gdy dochodzi do sprzeczności pomiędzy normami prawa naturalnego i prawa stanowionego. Współczesny przykładem takiej kolizji jest np. usankcjonowane w niektórych państwach europejskich tzw. prawo do eutanazji (czyli prawo do pozbawiania życia na życzenie w przewidzianych prawem przypadkach), które kwestionuje niezbywalne prawo człowieka do życia…