Problem niedozwolonych postanowień umownych jest poważny. Przedsiębiorcy posiadający silną pozycję na rynku (dotyczy to przede wszystkim branży obrotu nieruchomościami, ubezpieczeń, telekomunikacji, organizatorów turystyki, szkół prywatnych i językowych, bankowości czy też lotnictwa) z premedytacją wprowadzają do umów niekorzystne dla konsumenta postanowienia.

Problemem tym od wielu lat zajmuje się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Celem działań Urzędu jest wyeliminowanie z obrotu prawnego powszechnie stosowanych, niedozwolonych postanowień umownych przy jednoczesnym podniesieniu świadomości konsumenckiej w tym obszarze. Niestety pomimo szeroko zakrojonych działań w umowach nadal funkcjonuje wiele postanowień, które w sposób oczywisty kwalifikują się do uznania ich za niedozwolone i w konsekwencji za niewiążące konsumenta – jako strony umowy.

W celu podniesienia świadomości konsumentów w analizowanym obszarze, Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie katalogu niedozwolonych klauzul umownych do Kodeksu Cywilnego. Artykuł 385³ w sposób szczegółowy wylicza te postanowienia umowne, które do tej pory uznane zostały za niedopuszczalne. Katalog ten oczywiście nie ma charakteru wyczerpującego. Ze względu na dynamikę rozwoju rynku, niestety pojawiają się wciąż nowe kontrowersyjne klauzule, które wymagają kolejnych działań UOKiK bądź sądu.

Powszechnie obowiązujące przepisy Kodeksu Cywilnego wskazują jednak ogólną definicję uznania postanowienia umownego za niedozwolonego. W myśl art.385¹ kc, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem i nie uzgodnione z nim w sposób indywidualny, nie wiążą konsumenta, jeśli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco przy tym naruszając jego interesy.

Hanna Bukowska LL.M.