Zagadnienie hipoteki uregulowane jest w ustawie o księgach wieczystych i hipotece z dnia 6 lipca 1982r. (Dz.U. Nr 19, poz. 147), w artykułach od 65 do 111 ustawy.
Najogólniej mówiąc hipoteka to prawo obciążające nieruchomość. Wierzyciel może bowiem w celu zabezpieczenia swojej wierzytelności o charakterze pieniężnym obciążyć nieruchomość prawem, na podstawie którego może domagać się zaspokojenia z nieruchomości.
Bardzo ważną cechą hipoteki jest jej bezpośrednie związanie z samą nieruchomością. Oznacza to, że w przypadku sprzedaży nieruchomości obciążonej hipoteką, hipoteka „wędruje” z nieruchomością, która zmieniła swojego właściciela.
Jest to zatem bardzo bezpieczna forma zabezpieczania wierzytelności – niezależnie od zmiany prawa własności hipoteka jest bezpieczna. Bardzo chętnie z takiej formy zabezpieczenia kredytów korzystają instytucje kredytowe w tym banki.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami przedmiotem hipoteki może być:
- nieruchomość,
- użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami stanowiącymi własność użytkownika wieczystego,
- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
- wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
Warto podkreślić, że hipoteką może być obciążona również część ułamkowa nieruchomości (jeśli stanowi udział współwłaściciela). Ponadto aby mogła być ustanowiona hipoteka niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.
W przypadku podziału nieruchomości obciążonej hipoteką, hipoteka obciąża wszystkie nieruchomości powstałe w wyniku podziału – jest to tzw. hipoteka łączna.