Problematykę małżeńskich ustrojów majątkowych regulują przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W myśl zasad ogólnych „małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana (…)”. (Art. 47 kro).
Najogólniej mówiąc podstawową formą regulującą ustrój majątkowy małżonków jest wspólność ustawowa. Przy czym, z powszechnie obowiązujących przepisów jednoznacznie wynika, że możliwe jest jej dobrowolne zastąpienie wybranym przez małżonków ustrojem umownym. Jednakże, aby małżonkowie mogli ukształtować w wybrany przez siebie sposób stosunki majątkowe muszą posiadać zdolność do zawarcia tego typu umowy. W związku z tym kwestią zasadniczą jest nieograniczona zdolność do czynności prawnych małżonków.
Ustawodawca wprowadził zasadę, że zawarcie umowy regulującej małżeński ustrój majątkowy wymaga zachowania formy aktu notarialnego (niedochowanie tej formy skutkuje zatem bezwzględną nieważnością umowy!).
Podsumowując, poprzez umowę małżonkowie mogą swobodnie wspólność ustawową ograniczyć, rozszerzyć bądź nawet wyłączyć.
Należy również podkreślić, że małżonkowie mogą powoływać się względem osób trzecich na zawarcie umowy majątkowej jedynie w przypadku, gdy w chwili powstania wierzytelności osoba ta wiedziała o fakcie zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej (art. 471 kro). W praktyce kwestia wiedzy osób trzecich o zawarciu i rodzaju małżeńskiej umowy majątkowej ma często znaczenie zasadnicze i niestety bywa dość problematyczna…
Hanna Bukowska LL.M.