Dziedziczenie

Pan Kowalski ma dosyć spory majątek. Od pewnego czasu zastanawia się nad tym jak powinien go podzielić i komu przekazać. Ma żonę oraz troje dorosłych juz dzieci. Relacje w rodzinie są dosyć napięte i od kilku już lat pan Kowalski nie ma kontaktu z jedną ze swoich córek, która zupełnie nie interesuje się swoją rodziną. Pozostałe dzieci natomiast troszczą się o rodziców  i są przy nich  w potrzebie. W tej sytuacji pan Kowalski nie chciałby aby dziedziczenie majątku po nim nastąpiło na ustawowych zasadach, które przecież doprowadzą do odziedziczenia równej części majątku przez każde dziecko. Pan Kowalski zastanawia się nad sporządzeniem testamentu, nie wie jednak w jakiej formie powinien go sporządzić i co powinno się w nim znaleźć?

Według obowiązujących przepisów polskiego prawa cywilnego istnieją dwa sposoby dziedziczenia. Pierwszym z nich jest dziedziczenie testamentowe, które polega na swobodnym rozdysponowaniu całym swoim majątkiem przez osobę sporządzającą testament. Drugi to dziedziczenie ustawowe, do którego dochodzi zawsze wtedy, gdy spadkodawca sam wcześniej nie rozporządził swoim majątkiem w drodze testamentu. Testament jest podstawową formą dziedziczenia majątku po zmarłym. W ten sposób bowiem w sposób najpełniejszy realizowana jest ostatnia wola spadkodawcy. Taka forma dziedziczenia pozostawia prawo spadkodawcy do maksymalnie swobodnego i nieograniczonego rozdysponowania własnym majątkiem. Spadkodawca nie ma zatem obowiązku uwzględnienia w testamencie najbliższej rodziny czyli małżonka i dzieci. Może on cały swój majątek przekazać np. na cel charytatywny i przy założeniu, że  w momencie sporządzania testamentu spadkodawca był w pełni władz umysłowych, testament taki jest w pełni skuteczny. Celem testamentu jest zatem  zagwarantowanie poszanowania ostatniej woli osoby decydującej o swoim majątku.

W sytuacji, gdy dana osoba nie pozostawia jednak testamentu, krąg osób, które są uprawnione do spadku określają przepisy kodeksu cywilnego.W pierwszej grupie uprawnionych do dziedziczenia są zawsze małżonek oraz dzieci zmarłego. Osoby te dziedziczą w częściach równych, przy czym małżonek nie może dziedziczyć mniej niż jedną czwartą całości spadku. Jeżeli jednak spadkodawca nie ma dzieci, wówczas powołani do spadku z ustawy są jego małżonek i rodzice. Wracając do opisanego na wstępie przypadku, pan Kowalski może zatem całkiem swobodnie określić w testamencie kogo powołuje do dziedziczenia a kogo nie (wydziedziczenie). Testament może być sporządzony przez spadkodawcę ręcznie na zwyczajnej kartce papieru. Aby jednak mieć pewność, że nic się z nim nie stanie, że się gdzieś przypadkiem nie zawieruszy, dobrze jest sporządzić testament w formie aktu notarialnego.Warto również pamiętać, że osoba która sporządziła testament może go również później zmienić bądź odwołać. W przypadku sporządzenia kilku testamentów jako aktualny i obowiązujący uznaje się co do zasady ostatni testament zmarłego.

Hanna Bukowska LL.M.